ارزیابی اثرات کمّی بلندمدتِ شرایط مدیریت و بهره برداریِ کنونی بر آبخوان دشت ورامین

نویسندگان

  • فرشته ولی وند گروه مهندسی اکتشاف معدن، دانشکده مهندسی معدن و متالورزی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، ایران
  • همایون کتیبه مهندسی اکتشاف معدن، دانشکده مهندسی معدن و متالورزی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران. ایران
چکیده مقاله:

چکیده سابقه و هدف: امروزه استفاده از مدل‌ها برای به‌تصویرکشیدن واقعیات و درک بهتر آن‌ها و همچنین اتخاذ تصمیمات درست در مورد پدیده‌ها، بسیار متداول است. یکی از این مدل‌ها، مدل شبیه‌سازی جریان آب زیرزمینی است که توسط متخصصان در بسیاری از کشورها استفاده می‌شود و دقت و صحت نتایج آن‌ها نیز ثابت شده است. هدف از این مطالعه، ارزیابی تأثیر طرح‌های مدیریتی فعلیِ آبخوان و حوضه‌ی آبریز رودخانه‌ی جاجرود بر تغییرات سطح ایستابیِ آبخوان آزاد و سطح پیزومتریک آبخوان محصور، با استفاده از مدل‌سازی عددی است. با استفاده از مدل‌های عددی، می‌توان نحوه‌ی واکنش آبخوان نسبت به برداشت و تغذیه‌ی آبخوان، با روند حاکم یا سناریوهای مختلف مدیریتی را پیش‌بینی کرد. مواد و روش ها: در این مطالعه، رفتار هیدرولیکی آبخوان دشت ورامین با استفاده از کد Modflow از نرم‌افزار GMS در دو حالت ماندگار و غیر ماندگار شبیه‌سازی شد. پس از واسنجی مدل، ضرایب هیدرودینامیکی تصحیح شدند و سپس با استفاده از مدل به‌دست‌آمده، رفتار کمّی آبخوان برای سال‌های آینده، برای دو سناریوی مدیریتی، پیش‌بینی شد. سناریوی اول بیانگر شرایط کمّیِ فعلی آبخوان ورامین است. بدین معنا که ورودی آب از رودخانة جاجرود به دشت ورامین ادامه یابد بدون آنکه آبی از تصفیه‌خانة فاضلاب جنوب تهران، به دشت وارد شود. سناریوی دوم، بیانگر وضعیت آبخوان در صورت تحقق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده توسط ارگان‌های مربوطه است. در این سناریو، مقادیر تخصیص‌یافته از خروجی تصفیه‌خانه‌ی فاضلاب جنوب شرق تهران وارد منطقه‌ی دشت ورامین می‌شود ولی به دلیل اجرای سد مخزنی ماملو، بخش قابل‌توجهی از منابع آب سطحی رودخانه-ی جاجرود وارد دشت نخواهد شد. یافته ها: در نقشه‌های خروجی از سناریوی اول (روند فعلی)، وضعیت افت سطح آب زیرزمینی همانند سال‌های پیشین ادامه دارد، ولی در سناریوی دوم با توجه به بهره‌گیری از آب خروجی از تصفیه‌خانه‌ی فاضلاب تهران و علی‌رغم قطع آب ورودیِ رودخانة جاجرود به دشت، از نرخ افت سطح آب زیرزمینی آبخوان کاسته خواهد شد هرچند این افت کماکان ادامه دارد. مقایسه‌ی اجرای مدل در سناریوی اول و دوم نشان می‌دهد که با اجرای طرح‌های برنامه‌ریزی‌ شده، بخشی از مشکلات کمّی آبخوان به ‌ویژه در نواحی شمالی دشت کاهش خواهد یافت، به گونه‌ای که در برخی از مناطقِ شمالیِ دشت، از افت آب زیرزمینی مورد انتظار در روند جاری تا سال 1420 (نتایج حاصل از سناریوی اول)، حدود 30 الی 40 متر کاسته شده است. در سناریوی دوم همچنان بیلان آب زیرزمینی دشت منفی است به‌گونه‌ای که سالانه حدود 100 میلیون مترمکعب از ذخیره‌ی آبخوان کاهش می‌یابد. نتیجه گیری: نتایج شبیه‌سازی نشان می‌دهد که در هر دو سناریوی مورد نظر ( سناریوی اول، روند فعلی و سناریوی دوم، پس از اجرای طرحهای در دست اجرا)، بیلان آب زیرزمینی دشت منفی بوده و روند افت سطح ایستابی ادامه خواهد داشت، اما از سرعت افتِ سطح ایستابی در سناریوی دوم، نسبت به سناریوی اول، کاسته خواهد شد. بنابراین می‌توان گفت که به منظور توقف روند افت سطح آب در آبخوان دشت ورامین، می‌بایستی علاوه بر طرح ورود آب از تصفیه‌خانه‌ی فاضلاب تهران به دشت ورامین، تغذیه‌ی آبخوان دشت از رودخانه‌ی جاجرود (به ‌عنوان اصلی‌ترین منبع تغذیه‌ی طبیعیِ آبخوان) همچنان ادامه یابد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

پهنه بندی پتانسیل بهره برداری از منابع آب زیرزمینی با استفاده از داده های کمی و کیفی آبخوان دشت نیشابور

با توجه به عدم وجود رودخانه‌های دائمی، بنابراین حفظ و صیانت از منابع آب زیرزمینی باید در اولویت برنامه‌های مدیریت منابع آب کشور قرار گیرد. هدف از این مطالعه بررسی وضعیت منابع آب زیرزمینی دشت نیشابور می باشد تا بتوان بر اساس اطلاعات کمی و کیفی آب های زیرزمینی دشت به نقشه های پهنه بندی پتانسیل بهره برداری از منابع آب زیرزمینی دست یافت. بطور کلی با توجه به نتایج آزمایشات پمپاژ متوسط ضریب انتقال و ...

متن کامل

تهیه رابط گرافیکی مدل مدیریت آب زیرزمینی در مدیریت بهره برداری از آب های زیرزمینی (مطالعه موردی: آبخوان دشت شهرکرد)

محدودیت منابع آب سطحی و افزایش بی رویه جمعیت در چند دهه اخیر باعث وارد آمدن فشار مضاعف بر آبخوان‌ها و خسارت‌های جبران‌ناپذیری به منابع طبیعی کشور شده است. جهت جلوگیری از فاجعه به وجود آمده بایستی مدیریت بهینه بهره برداری از آب‌های زیرزمینی به عنوان یک اصل و پایه در برنامه‌ریزی‌های کوتاه مدت و بلند مدت مورد توجه قرار گیرد. با اینکه محققان زیادی در مدیریت سفره‌های آب‌ زیرزمینی از رویکرد شبیه‌سازی...

متن کامل

تعیین عمق بهینه ی چاه های بهره برداری در آبخوان دشت کاشان

آب زیرزمینی یگانه منبع تامین آب در بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک دنیا است. بهره برداری بیش از حد، خشکسالی و تغییر اقلیم در دهه­های اخیر باعث افت کمی و کیفی منابع آب­زیرزمینی شده­اند. یکی از نتایج افت سطح آب­زیرزمینی، کاهش آبدهی چاه­ها است. افزایش عمق چاه­های بهره­برداری به عنوان یکی از گزینه­های مهم برای جبران این مشکل مطرح شده است. هدف از این تحقیق تعیین عمق بهینه­ی چاه­های بهره­برداری در دشت...

متن کامل

مدیریت بهره برداری تلفیقی تحت شرایط عدم دقت در پارامترهای آبخوان

با توجه به این که سیاست های حاصل از مدیریت بهره برداری تلفیقی می تواند نقش قابل توجهی در پایداری و استفاده بهینه از منابع ایفا نماید، لذا اعمال شرایط واقعی سیستم منابع آب در مدل های مدیریتی منجر به نزدیکی قوانین بهره برداری به شرایط طبیعی می شود. در این تحقیق از ترکیب منطق فازی و روش بهینه سازی مبتنی بر جستجوی تصادفی برای در نظر گرفتن عدم دقت در پارامترهای تأثیرگذار بر تغییرات تراز سطح آب زیرزم...

متن کامل

تهیه رابط گرافیکی مدل مدیریت آب زیرزمینی در مدیریت بهره برداری از آب های زیرزمینی (مطالعه موردی: آبخوان دشت شهرکرد)

محدودیت منابع آب سطحی و افزایش بی رویه جمعیت در چند دهه اخیر باعث وارد آمدن فشار مضاعف بر آبخوان ها و خسارت های جبران ناپذیری به منابع طبیعی کشور شده است. جهت جلوگیری از فاجعه به وجود آمده بایستی مدیریت بهینه بهره برداری از آب های زیرزمینی به عنوان یک اصل و پایه در برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلند مدت مورد توجه قرار گیرد. با اینکه محققان زیادی در مدیریت سفره های آب زیرزمینی از رویکرد شبیه سازی-...

متن کامل

مدیریت کمی و کیفی آبخوان دشت رامهرمز با استفاده از مدل ریاضی در MODFLOW و MD3DMS

      مدلسازی یکی ازروشهای غیر مستقیم مطالعه منابع آبهای زیرزمینی است که بعلت کارایی بالا و هزینه کمتر نسبت به روشهای دیگر در حال حاضر توجه زیادی رابه خود جذب نموده است. مطالعه حاضربا استفاده ازنسخه مادفلویPMWIN 5.3  در دشت رامهرمز در استان خوزستان صورت گرفته است. منطقه مورد مطالعه 267 کیلومتر مربع است که به یک لایه با 7735سلول تقسیم شده است. نتایج اندازه­گیری سطح ایستابی و غلظت نیترات، داده­ها...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 26  شماره 2

صفحات  251- 261

تاریخ انتشار 2019-06-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023